Ndërlidhjet

FT: Lindja e Mesme rrezikon botën


Protestat në Egjipt kundër sundimit të presidentit Hosni Mubarak.
Protestat në Egjipt kundër sundimit të presidentit Hosni Mubarak.
"Financial Times"

Trazirat në Tunizi dhe në Egjipt kanë pasoja të mëdha ekonomike e financiare. Rreth dy të tretat e burimeve botërore të naftës dhe thuajse gjysma e rezervave të gazit gjenden në Lindjen e Mesme.

Rreziqet gjeopolitike në rajon janë burim i rritjes së ndjeshme të çmimeve të naftës e gazit në tregun global. Tre nga pesë recesionet globale në të shkuarën kanë pasuar tronditjet gjeopolitike në Lindjen e Mesme, të cilat janë shoqëruar me rritjen e konsiderueshme të çmimit të naftës e gazit.

Edhe në recesionin e fundit, çmimi i karburanteve u rrit ndjeshëm. Recesioni i fundit që kaploi SHBA-të në 2007-ën, por u ndje nga pjesa tjetër e botës vetëm në 2009-ën, nuk u shkaktua vetëm nga rrënimi i bankës Lehman’s Brother.

Në verën e vitit 2008, çmimi i naftës u dyfishua krahasuar me një vit më parë, duke arritur vlerën e 148 dollarëve për fuçi.

Ende nuk e dimë se cilat do të jenë pasojat e krizës së fundit politike në Lindjen e Mesme. Ekziston rreziku se sulmet ndaj autokracive në Lindjen e Mesme nuk do të çojnë vendosjen e demokracive të qëndrueshme.

Duke thënë këtë ia vlen të nënvizohet se askush nuk ka simpati për udhëheqësit e njohur për korrupsion, shtypje të popullsisë, shkaktarë të varfërisë e papunësisë.

Ndonëse mund të shprespojmë se regjimet autoritare në Tunizi e Egjipt do të zëvendësohen me qeveri demokratike, përvojat e fundit me të ashtuquajturat zgjedhje të lira dhe demokratike në Lindjen e Mesme, kanë qenë zhgënjyese. Kujtojmë këtu fitoren e Hamasit në Gaza apo të Hezbollahut në Liban.

Por, ky nuk është rreziku i vetëm. Në lojë janë dhe një përballje e mundshme ushtarake mes Izraelit dhe Iranit, çështja e shumimit të armëve të shkatërrimit në masë, konflikti i pazgjidhur izraelito-palestinez dhe pakicat e pakënaqura shiite në Bharein, në Arabinë Saudite e Jemen, ku sundojnë regjimet sunite.

Edhe para tronditjeve të fundit politike në Lindjen e Mesme, çmimi i naftës arriti në 90 dollarë për fuçi, por aktualisht një fuçi naftë në tregun botëror shitet me 100 dollarë.

Rritja e çmimit të naftës së bashku me rritjen e çmimeve të ushqimeve shkaktojnë rritjen e inflacionit në ekonomitë në zhvillim, ku nafta dhe ushqimet marrin dy të tretat e shportës bazë.

Kemi shpresën se ngjarjet në Tunizi dhe në Egjipt do të çojnë drejt një tranzicioni të qetë dhe në vendosjen e demokracive.

Megjithatë, askush nuk mund të përjashtojë rrezikun e përfundimeve që kanë të bëjnë me sisteme radikale apo të qëndrueshme.

Faktorët politikë së bashku me rritjen e çmimit të energjisë paraqesin rrezik serioz për ekonominë globale, e cila vetëm sa po rimëkëmbej ngadalë nga recesioni i fundit. (i.b.)

XS
SM
MD
LG