Kur një klerik i lartë në Maqedoni ka bekuar ndërtimin e një kishe ortodokse ruse vitin e kaluar, ai ka thënë se kisha do të jetë “një copë e shpirtit rus” në vendin ballkanik.
Por, disa maqedonas druajnë se kisha mund të jetë një copë e muskujve rusë në vendin e tyre të vogël.
Në ceremoninë e përurimit në Shkup, në qershor të vitit 2014, personazh kryesor ka qenë Sergei Samsonenko, një biznesmen i pasur rus, i cili zotëron ekipet maqedonase të hendbollit dhe futbollit.
Kisha “do të lidhë ngushtë dy vendet, pasi ka një afërsi të madhe shpirtërore”, ka thënë Samsonenko.
Ceremonia po ashtu është ndjekur nga ambasadori rus.
Kreu i Kishës Ortodokse të Maqedonisë, kryepeshkopi Stefan, ka bekuar vendin ku kisha ruse do të përfundojë këtë vit.
Edhe pse shteti prej 2 milionë banorësh ka rreth 2,000 kisha, Stefan ka thënë se “akti i sotëm i përcaktimit të themeleve të kishës ruse është i një rëndësie të jashtëzakonshme, pasi do të kontribuojë në afrimin e Rusisë dhe të popullit maqedonas”.
Disa dyshojnë se Rusia mund të ketë plane më të mëdha se afrimi.
Në bisedat me Radion Evropa e Lirë në Shkup, zyrtarët kanë shprehur shqetësimin se Rusia mund të bëjë përpjekje që të përdorë Kishën Ortodokse për të avancuar interesat e saj në Maqedoni.
Një zyrtar ka thënë se Rusia – të cilën kritikët e Kremlinit e kanë akuzuar vazhdimisht për përdorim të gazit natyror dhe të naftë si leva të ndikimit në Evropë – e sheh ndërtimin e kësaj kishe si pikëmbështetje në vendet e huaja, pa shkaktuar alarm apo kundërshtim të zëshëm.
“Ndërtimi i kishave shihet si një gjë e mirë. Si mund të argumentojë dikush ndryshe”, ka thënë zyrtari maqedonas, duke folur në kushte anonimiteti për shkak të ndjeshmërisë së çështjes.
Por, kjo çështje ka bërë jehonë edhe në vendet e tjera evropiane, ku kishat ruse janë ndërtuar ose janë në plan.
“Gjatë dy dekadave të fundit, Rusia ka bërë përpjekje që të marrë nën juridiksionin e saj të gjitha famullitë ortodokse, që janë ndarë nga Kisha Ortodokse Ruse në Moskë, pas Revolucionit rus”, thotë Irina Papkova, studiuese e politikave ruse në Universitetin Georgetown në Uashington.
“Por, në rastin e disa famullive evropiane, kjo nuk ka funksionuar. Andaj, Moska ka thënë: ‘Mirë, ju bëni si të doni, por ne do të ndërtojmë kisha gjithandej Evropës që do të jenë nën juridiksionin e Moskës”, shton Papkova, e cila është autore e librit Kisha Ortodokse dhe Politikat Ruse.
Pasi bolshevikët, militantë ateistë, kanë marrë kontrollin në revolucionin e vitit 1917, shumë kisha ortodokse ruse në Evropë kanë transferuar aleancën e tyre nga Patriarkana e Moskës te Patriarkana e Konstandinopojës.
Agjencitë sovjetike të sigurisë kanë vrarë mijëra priftërinj dhe kanë rekrutuar mijëra të tjerë si informatorë.
Kisha Ortodokse e Rusisë ka gëzuar ringjallje të madhe që nga shpërbërja sovjetike më 1991, por reputacioni i saj është njollosur nga akuzat se shumë klerikë, përfshirë edhe udhëheqësin e saj aktual, patriarkun Kirill, dhe paraardhësin e tij, Aleksy II, kanë qenë informatorë të KGB-së.
Kisha ruse në Shkup është njëra prej disa kishave që janë iniciuar nga Aleksy ose Kirilli, i cili është zgjedhur në vitin 2009, pas vdekjes së paraardhësit të tij, dhe ka mbështetur zëshëm presidentin rus, Vladimir Putin.
Ndërtimi i një kishe ortodokse ruse në kryeqytetin e Estonisë, Talin, është financuar nga burime të lidhura me Vladimir Yakunin, aleat i Putinit, i cili drejton kompaninë shtetërore të hekurudhave të Rusisë.
Agjencitë estoneze të inteligjencës kanë thënë se disa mjete të destinuara për ndërtimin e kishës, janë kanalizuar përmes partisë së politikanit pro-rus, Edgar Savisaar, i cili kryesisht përfaqëson rusët etnikë.
Në Paris, një katedrale ortodokse ruse, gati e përfunduar, është financuar nga Qeveria e Rusisë, ndërsa në Strasburg, një kishë ortodokse ruse është duke u ngritur pranë Parlamentit Evropian.
Thomas Bremer, profesor i studimeve katolike dhe i kishave lindore në Universitetin Muenster në Gjermani, thotë se ka një aryse për praninë e re të Rusisë në Maqedoni.
“Maqedonia ka marrëdhënie të trazuara me Greqinë, andaj, në nivel të kishave, është i kuptueshëm krijimi i marrëdhënieve më të afërta me Rusimë”, thotë Bremer.
Deparatamenti për marrëdhënie me jashtë i Patriarkanës së Moskës nuk i është përgjigjur kërkesës për koment të Radios Evropa e Lirë, ashtu si edhe Kisha Ortodokse e Maqedonisë.
