Ndërlidhjet

NYT: Turqia ishte e paaftë, jo djall, në Siri


Ilustrim
Ilustrim
Historia është përplot me tregime të mëdha të dështuara. Ashtu sikur “agjenda e lirisë” idealiste e George W. Bushit, u shkatërrua kur okupimi i tij i Irakut e prodhoi një vend të përgjakshëm dhe të ndarë, agjenda e lirisë e kryeministrit të Turqisë, Recep Tayyip Erdogan – shumë më pak agresive, por me vizion të njëjtë idealist të Lindjes së Mesme – ka ngecur në cekëtinë në Siri, shkruan në fillim të artikullit e përditshmja New York Times.

Idealizmi i zotit Erdogan ishte shtuar me Pranverën Arabe të vitit 2011, kur ranë diktaturat sekulare, duke e hapur rrugën për partitë popullore islamike.

Kryeministri Erdogan besonte se tregimi i tij i suksesshëm në Turqi, do të përsëritej në gjithë Lindjen e Mesme.

Por, ankth i vërtetë ishte Siria. Turqia më herët ishte paraqitur si mbështetësi kryesor i opozitës atje, por nuk mundi ta realizoj ëndrrën e Erdoganit për Sirinë demokratike proturke.

Në vend të kësaj, Erdogan “i fitoi” më tepër se 700 mijë refugjatë dhe kërcënime të vazhdueshme si nga regjimi i Sirisë, ashtu edhe nga ekstremistët opozitarë, shkruan New York Times.

Turqia, sikur shumica e botës perëndimore, bëri kalkulime të gabuara për Sirinë, dhe me gjasë, pa dashur i kontribuoi kaosit.

Por, shtrohet pyetja se a ishte Turqia, po ashtu, keqdashëse, deri në vrasjen e mijëra civilëve të pambrojtur?

Kjo është ajo që aktualisht ka shkruar gazetari i nderuar me shumë çmime, Seymour Hersh, në The London Review of Books, ku ai e paraqiti njërën prej teorive konspirative më intriguese kohëve të fundit: se sulmi kimik në lagjen Ghouta të Damaskut, në gusht të vitit 2013, që gjerësisht besohet se ishte punë e regjimit të Sirisë, në fakt ishte orkestruar nga Turqia.

Me fjalë të tjera, krimi i luftës nga i cili u vrarë afro 1500 civilë, nuk ishte tjetër monstruozitet i kryer nga presidenti, Bashar al-Assad, por nga Recep Tayyip Erdogan, i cili supozohej se dëshironte të krijonte pretekst për një intervenim ushtarak amerikan në Siri, shkruan New York Times.

Ky argument i egër, me gjasë, është pranuar mirë në Damask, Teheran dhe Moskë. Nga ana tjetër, Uashingtoni dhe Ankaraja, pa ekuivoke e kanë hedhur poshtë atë.

Për më tepër, shumë analistë të pavarur të luftës civile në Siri, i kanë theksuar të metat në argumentet e zotit Hersh, pjesa më e madhe e të cilave ishte e bazuar në një “ish-zyrtar të inteligjencës” të paemëruar.

Zoti Hersh i ka anashkaluar faktet kryesore të sjelljes së regjimit të Sirisë: pas sulmit kimik në Ghouta, për shembull, forcat e zotit Assad e kanë bombarduar hapësirën me armatim konvencional dhe nuk e kanë lejuar hetimin e ekipit të Kombeve të Bashkuara për katër ditë.

Sa i përket Turqisë, zoti Hersh e ka bërë një seri të pretendimeve të egra: inteligjenca kombëtare e Turqisë së pari është dashur ta prodhoj në mënyrë sekrete gazin sarin, derisa i gjithë arsenali ushtarak i Turqisë është konvencional dhe në bashkëpunim me NATO-n.

Pastaj, është dashur t’i ketë raketat e prodhuara ruse, dhe t’i modifikoj ato të duken si raketa të përdorura nga forcat e armatosura të zotit Assad, mëtutje, në mënyrë sekrete ta kontrabandoj një numër të tyre, që janë raketa të gjata dy metra, në hapësirën në Damask të kontrolluar nga regjimi, ku i kanë shkrepur ato në territorin e banuar, qëllimisht duke i vrarë qindra njerëz.

Kjo e përshkruan Qeverinë e Turqisë, se jo vetëm që nuk ishte shumë efikase, por gjithashtu, shumë mizore, shkruan New York Times.

Nuk ka dyshim se zoti Erdogan, gjithnjë e më tepër, po shndërrohet në një lider autoritar në shtëpi. Por, se ai i ka sulmuar civilët sirianë, të cilët ka bërë përpjekje për t’i mbrojtur, është jashtë çdo imagjinate.

Nëse ekziston diçka që e karakterizon politikën e jashtme të kryeministrit Erdogan, nuk është konspiracioni i përpiluar mirë, por një idealizëm i njollosur nga emocioni i tepërt, ideologjia dhe deziluzioni i madhështisë, shkruan New York Times.

Së pari ai ka menduar se do ta bindte zotin Assad të shndërrohej në demokrat. Kur dështoi, ai besoi se Turqia ka mjaft forcë për ta përmbysur zotin Assad, duke e mbështetur opozitën.

Përfundimisht, ai besoi se Amerikan ishte e gatshme ta kryente punën.

Të gjitha këto ishin kalkulime të gabuara. Por, Amerika dhe Turqia tash janë më afër njëra-tjetrës se kurrë më parë, kur kemi të bëjmë me Sirinë, pasi Turqia e kupton kërcënimin nga xhihadistët radikalë brenda opozitës.

Teoritë e jashtëzakonshme të konsipracionit duhet të lehen anash, dhe Ankaraja e Uashingtoni, aktualisht duhet ta fillojnë diskutimin për mënyrat e reja për ta përfunduar luftën civile shkatërruese.

Siria e liruar nga terrori i xhihadistëve dhe nga terrorizmi shtetëror i zotit Assad, është qëllimi i përbashkët i tyre, shkruan në fund të një artikulli të gjatë e përditshmja New York Times.
Përgatiti: Fatmir Bujupi
XS
SM
MD
LG