Patrick MOORE, analist i radios Evropa e Lirë
RADIO EVROPA E LIRË
Shumë vëzhgues thonë se zhagitja dhe paqartësia rreth statusit të Kosovës mund të çojnë drejt një konflikti. Ditë më parë sekretarja amerikane e shtetit Kondoliza Rajs tha se zgjidhja e statsuit të Kosovës do të jetë rrugë e vështirë. Cili është komenti i juaj?
PATRICK MOORE
Këto pohime janë të drejta. Pa qartësi dhe pa stabilitet politik, kemi situatë shumë shpërthyese ekonomike dhe sociale. Pa qartësi dhe stabilitet politik nuk do të ketë investime të jashtme dhe rrjedhimisht as zbutje të problemit të papunësisë. Niveli i lartë i papunësisë krijon rrënjët e jostabilitetit shoqëror dhe social dhe kjo është një e vërtetë që ka të bëjë jo vetëm me Kosovën dhe Ballkanin, por me gjithë botën. Për të zgjidhur këtë çështje, përkatësisht për të evituar shtyerjet e mëtejme, duhet që si prijëse në këtë çështje të dalin Shtetet e Bashkuara.
RADIO EVROPA E LIRË
Krahas Rusisë janë edhe disa vende tjera evropiane siç është Rumania, Sllovakia dhe të tjera që nuk janë në favor të pavrësimit të Kosovës. A mendoni se kjo situatë, pa vendim të qartë për statusin në Këshillin e Sigurimit, mund të shkaktoj përçarje në Bashkimin Evropian dhe rrjedhimisht të pamundësoi jo vetëm njohjen, por edhe vendimin për prani tjetër civile ndërkombëtare pas largimit të UNMIK-ut?
PATRICK MOORE
Muajve të fundit Rusia është duke zhvilluar një politikë obstruksioniste në marrëdhënjet ndërkombëtare. Rrjedhimisht nuk jam optimist sa i përket vendimit në Këshillin e Sigurimit. Mund të jetë që Moska është këmbëngulëse në rastin e Kosovës si përpjekje për të bërë marrëveshje nga e cila do të përfitonte diku tjetër. Nëse Rusia do të bllokoj vendimin në Këshillin e Sigurimit, roli i Kombeve të Bashkuara do të bëhet krejtësisht jo efektiv. Druaj se rreth çështjes së Kosovës edhe vendet e Bashkimit Evropian do të mbeten të përçara, për shkak të interesave të ndryshme nacionale. Kjo mund të jetë ose jo racionale, por është realitet politik. Supozoj se Bashkimi Evropian sërish do të jetë i paaftë për të vepruar. Rrjedhimisht siç e kemi parë në vitet e 90-ta, Shtetet e Bashkuara bashk me Britaninë e Madhe dhe aleatët më të ngusht sërish duhet të marrin rolin prijës.
RADIO EVROPA E LIRË
Radikalët serbë thonë se në rast të pavarësimit të Kosovës, ata do të shpallin pavarsinë e pjesës veriore të Kosovës? A mendoni se në këtë rast situatat mund të kthehet te vitet e 90-ta kur çdo gjë kishte filluar në ish Jugosllavi?
PATRICK MOORE
Gjërat janë shumë të paqarta dhe të pasigurta për të dhënë përgjegje në këtë pyetje. Mendoj se Beogradi nuk do të intervenoj ushtarakisht, sepse po bëri diç të tillë do të humbasë çdo shpresë për bashkëpunim me Bashkimin Evropian dhe NATO-n. Udhëheqja në Beograd nuk ka as vullnetin dhe as makinerinë ushtarake që e dispononte Millosheviqi në vitet e 90-ta. Megjithate nëse Serbia nuk intervenon dhe pjesa veriore nuk shpallë pavarësinë, nuk përjshatoi mundësinë që bashkësia ndërkombëtare t'u thotë kosovarëve në Prishtinë që atyre t'u lejojnë shkuarjen. Pra pranoni humbjen e veriut dhe ne do t'u ofrojmë ndihmë më të madhe ekonomike dhe politike dhe gjithsesi njohje të shpejt të pavarësisë dhe sovranitetit të plotë të Kosovës.
RADIO EVROPA E LIRË
Grupi i Kontaktit nga të gjitha palët ka kërkuar rrespektimin e kufinjëve aktual. Në këtë rast nëse pjesa veriore do t'i bashkohej Serbisë, a mendoni se situata në Luginën e Preshevës mund të mbetet e qetë dhe stabile, duke mos përmendur pjesët tjera të ish Jugosllavisë, për shembull Bosnjën?
PATRICK MOORE
Kjo çështje është cilësuar si Kuti e Pandorës që në fakt ka errësuar zgjidhjen e statusit të Kosovës tash sa vite. Mendoj se politikisht është realiste dhe në harmoni me natyrën njerëzore që nëse serbët e veriut shkëpusin atë pjesë, atëherë edhe shqiptarët në Luginën e Preshevës, me ndihmën e shqiptarëve nga jasht, të marrin gjërat në duart e veta gjithashtu.
RADIO EVROPA E LIRË
Jeni optimist apo pesimist sa i përket zgjidhjes finale për Kosovën?
PATRICK MOORE
Kisha për të thënë se jam realist. Parashikoj që në një periudhë të ardhshme të kemi shtetin e pavrur të Kosovës, por duket se pa pjesën veriore. Veriu me gjasë praktikisht dhe mbase faktikisht do të lidhet me Serbinë. Dilema konsiston në sa vijon: nëse kjo realizohet, atëherë do të shtrohet pyetja se çfarë do të bëhet me Luginën e Preshevës. Rrjedhimisht ka shumë çështje të hapura dhe përvoja e viteve të 90-ta dëshmon se nuk është mençuri të bëhet parashikim i gjërave.
Intervistoi: Melazim KOCI
RADIO EVROPA E LIRË
Shumë vëzhgues thonë se zhagitja dhe paqartësia rreth statusit të Kosovës mund të çojnë drejt një konflikti. Ditë më parë sekretarja amerikane e shtetit Kondoliza Rajs tha se zgjidhja e statsuit të Kosovës do të jetë rrugë e vështirë. Cili është komenti i juaj?
PATRICK MOORE
Këto pohime janë të drejta. Pa qartësi dhe pa stabilitet politik, kemi situatë shumë shpërthyese ekonomike dhe sociale. Pa qartësi dhe stabilitet politik nuk do të ketë investime të jashtme dhe rrjedhimisht as zbutje të problemit të papunësisë. Niveli i lartë i papunësisë krijon rrënjët e jostabilitetit shoqëror dhe social dhe kjo është një e vërtetë që ka të bëjë jo vetëm me Kosovën dhe Ballkanin, por me gjithë botën. Për të zgjidhur këtë çështje, përkatësisht për të evituar shtyerjet e mëtejme, duhet që si prijëse në këtë çështje të dalin Shtetet e Bashkuara.
RADIO EVROPA E LIRË
Krahas Rusisë janë edhe disa vende tjera evropiane siç është Rumania, Sllovakia dhe të tjera që nuk janë në favor të pavrësimit të Kosovës. A mendoni se kjo situatë, pa vendim të qartë për statusin në Këshillin e Sigurimit, mund të shkaktoj përçarje në Bashkimin Evropian dhe rrjedhimisht të pamundësoi jo vetëm njohjen, por edhe vendimin për prani tjetër civile ndërkombëtare pas largimit të UNMIK-ut?
PATRICK MOORE
Muajve të fundit Rusia është duke zhvilluar një politikë obstruksioniste në marrëdhënjet ndërkombëtare. Rrjedhimisht nuk jam optimist sa i përket vendimit në Këshillin e Sigurimit. Mund të jetë që Moska është këmbëngulëse në rastin e Kosovës si përpjekje për të bërë marrëveshje nga e cila do të përfitonte diku tjetër. Nëse Rusia do të bllokoj vendimin në Këshillin e Sigurimit, roli i Kombeve të Bashkuara do të bëhet krejtësisht jo efektiv. Druaj se rreth çështjes së Kosovës edhe vendet e Bashkimit Evropian do të mbeten të përçara, për shkak të interesave të ndryshme nacionale. Kjo mund të jetë ose jo racionale, por është realitet politik. Supozoj se Bashkimi Evropian sërish do të jetë i paaftë për të vepruar. Rrjedhimisht siç e kemi parë në vitet e 90-ta, Shtetet e Bashkuara bashk me Britaninë e Madhe dhe aleatët më të ngusht sërish duhet të marrin rolin prijës.
RADIO EVROPA E LIRË
Radikalët serbë thonë se në rast të pavarësimit të Kosovës, ata do të shpallin pavarsinë e pjesës veriore të Kosovës? A mendoni se në këtë rast situatat mund të kthehet te vitet e 90-ta kur çdo gjë kishte filluar në ish Jugosllavi?
PATRICK MOORE
Gjërat janë shumë të paqarta dhe të pasigurta për të dhënë përgjegje në këtë pyetje. Mendoj se Beogradi nuk do të intervenoj ushtarakisht, sepse po bëri diç të tillë do të humbasë çdo shpresë për bashkëpunim me Bashkimin Evropian dhe NATO-n. Udhëheqja në Beograd nuk ka as vullnetin dhe as makinerinë ushtarake që e dispononte Millosheviqi në vitet e 90-ta. Megjithate nëse Serbia nuk intervenon dhe pjesa veriore nuk shpallë pavarësinë, nuk përjshatoi mundësinë që bashkësia ndërkombëtare t'u thotë kosovarëve në Prishtinë që atyre t'u lejojnë shkuarjen. Pra pranoni humbjen e veriut dhe ne do t'u ofrojmë ndihmë më të madhe ekonomike dhe politike dhe gjithsesi njohje të shpejt të pavarësisë dhe sovranitetit të plotë të Kosovës.
RADIO EVROPA E LIRË
Grupi i Kontaktit nga të gjitha palët ka kërkuar rrespektimin e kufinjëve aktual. Në këtë rast nëse pjesa veriore do t'i bashkohej Serbisë, a mendoni se situata në Luginën e Preshevës mund të mbetet e qetë dhe stabile, duke mos përmendur pjesët tjera të ish Jugosllavisë, për shembull Bosnjën?
PATRICK MOORE
Kjo çështje është cilësuar si Kuti e Pandorës që në fakt ka errësuar zgjidhjen e statusit të Kosovës tash sa vite. Mendoj se politikisht është realiste dhe në harmoni me natyrën njerëzore që nëse serbët e veriut shkëpusin atë pjesë, atëherë edhe shqiptarët në Luginën e Preshevës, me ndihmën e shqiptarëve nga jasht, të marrin gjërat në duart e veta gjithashtu.
RADIO EVROPA E LIRË
Jeni optimist apo pesimist sa i përket zgjidhjes finale për Kosovën?
PATRICK MOORE
Kisha për të thënë se jam realist. Parashikoj që në një periudhë të ardhshme të kemi shtetin e pavrur të Kosovës, por duket se pa pjesën veriore. Veriu me gjasë praktikisht dhe mbase faktikisht do të lidhet me Serbinë. Dilema konsiston në sa vijon: nëse kjo realizohet, atëherë do të shtrohet pyetja se çfarë do të bëhet me Luginën e Preshevës. Rrjedhimisht ka shumë çështje të hapura dhe përvoja e viteve të 90-ta dëshmon se nuk është mençuri të bëhet parashikim i gjërave.
Intervistoi: Melazim KOCI
