The Associated Press
Konsumatorët do të mund të befasohen këtë vit me shportën e blerjeve për festën e Pashkëve.
Vezët dhe lepujt prej çokollate janë më të shtrenjtë se kurrë, pasi peshën e ndryshimeve klimatike janë duke e bartur furnizuesit botërorë të kakaos.
Kjo situatë po u ndikon në xhep edhe fermerëve të kakaos në Afrikën Perëndimore.
Rreth tri të katërtat e kakaos së botës – përbërësit kryesor në çokollatë – prodhohen prej drunjve të kakaos në Ganë, Bregun e Fildishtë, Nigeri dhe Kamerun.
Mirëpo, erërat e thata sezonale prej Saharasë kanë qenë shumë të ashpra në muajt e fundit, duke e bllokuar dritën e diellit, burimin kryesor për rritje të frytit.
Në sezonin paraprak, shirat e rrëmbyeshëm kanë përhapur shumë sëmundje në rrënjët e bimëve.
Meqë eksportet prej Bregut të Fildishtë – prodhuesit kryesor të kakaos në botë – kanë rënë për një të tretën në muajt e fundit, çmimet globale të kakaos janë rritur ndjeshëm.
Çmimet e tregtimit të kakaos janë dyfishuar këtë vit. Ato kanë arritur një rekord prej 10.000 dollarëve amerikanë për një ton kakao në Nju Jork, duke shënuar rritje prej 60 për qind në krahasim me vitin paraprak.
Fermerët që mbjellin kakao kanë thënë se as kjo rritje nuk është e mjaftueshme për t’i mbuluar rendimentet e ulëta dhe koston e lartë të prodhimit.
Megjithatë, kërkesa e madhe për çokollatë në kohën e Pashkëve i gëzon shumë kompanitë e mëdha të produkteve të çokollatës.
Kompanitë globale në Evropë dhe Shtetet e Bashkuara e kanë bartur te konsumatorët pjesën e rritjes së çmimeve të kakaos.
Fitimi neto i kompanisë Hershey është rritur për 16.7 për qind më 2023, në krahasim me 15.8 për qind më 2022.
Mondelez International, që i ka në pronësi markat Toblerone dhe Cadbury, ka raportuar për 13.8 për qind rritje më 2023, në krahasim me 8.6 për qind një vit më parë.
“Ka shumë mundësi që konsumatorët të shohin rritje të ndjeshme të produkteve të çokollatës në Pashkët e këtij viti”, ka thënë kompania e shërbimeve financiare Wells Fargo, në një raport të muajit mars.
Kompania ndërkombëtare Mondelez – ndër më të mëdhatë në botë për produkte ushqimore - ka thënë se çmimet e çokollatës janë rritur për 15 për qind vitin e kaluar dhe do të shqyrtojë rritje tjetër për të qenë në linjë me parashikimet për të hyrat e vitit 2024.
“Rritja e çmimeve është komponenti kyç i këtij plani”, ka thënë zyrtari për financa i kompanisë Mondelez, Luca Zaramella.
“Kontributi brenda saj do të jetë më i vogël sesa në vitin 2023, mirëpo më i lartë sesa një mesatare e vjetëve”.
Kompania tjetër, Hershey i ka rritur, po ashtu, çmimet e produkteve vitin e kaluar dhe nuk e ka përjashtuar mundësinë e ndonjë rritjeje tjetër shtesë.
“Duke i pasur parasysh çmimet e kakaos, ne do të përdorim çdo mundësi që kemi, përfshirë çmimet, që të menaxhojmë biznesin”, ka thënë shefi i kompanisë Hershey, Michele Buck, përgjatë një konference me investitorët këtë muaj.
Edhe grupet e konsumit janë duke ndjekur linjën e njëjtë.
Në Mbretërinë e Bashkuar, kompania kërkimore 'Which?' ka gjetur se vezët dhe lepujt prej çokollate – simbol i festës së Pashkëve – prej kompanisë Lindt dhe Toblerone, kushtojnë gati 50 për qind më shtrenjtë këtë vit, në krahasim me vitin e kaluar.
Përveç kësaj, edhe vezët prej çokollate janë më të vogla këtë vit.
Kakaoja tregtohet në një treg të rregulluar global.
Fermerët ua shesin produktin tregtarëve lokalë dhe ata më pas ua shesin produktet e kakaos shumë kompanive globale të çokollatës.
Çmimet vendosen ndryshe vit pas viti.
Shumë fermerë ua vënë fajin ndryshimeve klimatike për korrjet e tyre të pakta.
Drunjtë e kakaos mund të rriten afër Ekuatorit dhe janë shumë të ndjeshëm ndaj ndryshimeve të klimës.
"Periudha nëntor-mars ka qenë shumë e rëndë, fiks koha kur rriten bimët”, ka thënë Fiifi Boafo, zëdhënës në Bordin e Ganës për Kakao, duke iu referuar kështu erërave të ftohta të asaj periudhe, përmes së cilave bartet sasi e madhe e pluhurit, dhe kështu bllokohet drita e diellit – e domosdoshme për rritjen e bimëve.
Edhe shumë muaj me shi kanë ndikuar në shëndetin e bimëve, pasi disa janë infektuar në rrënjë dhe për pasojë janë kalbur.
“Ndonëse e kemi një çmim të mirë sot, kakaoja nuk e ka prodhuar asnjë fryt”, ka thënë Eloi Gnakomene, fermer i kakaos në Bregun e Fildishtë, muajin e kaluar.
“Njerëzit thonë se kanë fituar pak, mirëpo ata që jetojnë vetëm përmes kësaj mënyre, nuk kanë fituar asgjë”.
Opanin Kofi Tutu, fermer i kakaos në qytezën lindore të Ganës, Suhum, ka thënë se rënia e prodhimit, bashkë me çmimet e larta të plehut e kanë bërë të vështirë mbijetesën.
“Këmbimi i valutës në dollarë është duke na mbytur neve”, ka thënë ai.
Tutu nuk e lidh aspak çokollatën me festën e Pashkëve.
“Mezi po e pres kotomirin që bën gruaja ime, jo çokollatat”, ka thënë ai, duke iu referuar një salce lokale që përgatitet me gjethet e bimës së kakaos.
Për të ndihmuar me rritje të prodhimit, autoritetet janë duke promovuar edukimin për punën në fermë, në mënyrë që të shmangen sa më shumë efektet që kanë ndryshimet klimatike në rritjen e këtyre produkteve.
Presidenti i Ganës, Nana Addo Dankwa Akufo-Addo, është zotuar se do t’iu ndihmojë fermerëve që të kenë të hyra më të mira.
“Me trendin aktual të çmimeve të kakaos në botë, fermerët e kakaos mund të jenë të sigurt që do të bëjë më shumë në sezonin e radhës të kakaos”, ka thënë ai muajin e kaluar.
Federata Kombëtare e Shitjeve me Pakicë, asociacion amerikan për tregti, pret që blerjet në kohën e Pashkëve të mbesin të larta, pavarësisht rritjes së çmimeve të produkteve.
Në sondazhin e fundit është kuptuar se konsumatorët pritet të shpenzojmë 3.1 miliardë dollarë në produkte të çokollatës - karakteristike për Pashkët - në krahasim me 3.3 miliardë dollarë një vit më parë.
Në Zvicër, ku gjenden konsumatorët më të mëdhenj në botë të çokollatës, konsumi i brendshëm është shkrirë vitin e kaluar për 1 për qind.
Kjo do të thotë se për kokë banori, një banor i Zvicrës i ka konsumuar 10.9 kilogramë me produkte çokollate, sipas asociacionit Chocosuisse.
Kompania ikonë e Zvicrës për çokollatë, Lindt & Sprüngli, ka raportuar për rritje të fitimit për 15.6 për qind, në krahasim me 15 për qind një vit më parë.
“Modeli biznesor i grupit Lindt & Sprüngli ka dalë të jetë shumë i suksesshëm në vitin financiar 2023”, është thënë në deklaratën e kompanisë në mars, duke e përmendur se rritjet e çmimeve janë arsye për këtë fitim.
Megjithatë, disa biznese më të vogla që shesin produkte të çokollatës, e kanë të vështirë së fundmi që të mbajnë ritmin e rritjes së çmimeve të kakaos.
Sandrine Chocolates, një dyqan në Londër që shet çokollata belge, është duke mbijetuar me vështirësi pas shumë dekadave në këtë biznes.
Pronarja, Niaz Mardan, ka thënë se kriza me çmime të jetesës në Mbretëri të Bashkuar dhe ekonomia e dobët, i kanë lënë njerëzit me frikë që përveç ushqimit nëse duhet të shpenzojnë në çokollata të shtrenjta, sidomos kur ekzistojnë alternativa shumë më të lira në dyqanet me shumicë.
Ajo është detyruar t’i largojë nga puna dy punëtorë dhe të varet në shitjet e çokollatave në kohën e Pashkëve dhe atë të Krishtlindjes, për të menaxhuar biznesin.
“Shumë, shumë herë kam menduar për mbyllje të biznesit, mirëpo për shkak që e dua dyqanin, nuk dua ta mbyll atë”, ka thënë Mardan, 57-vjeçare.
“Mirëpo, fitim nuk ka aspak”.
