Presidenti i Francës, Emmanuel Macron, tha në Tiranë më 17 tetor se Franca bëri një "gjest besimi sa i përket çështjes së vizave për Kosovën".
“Dua ta them një gjë me shumë qartësi. Ne kemi bërë një gjest besimi për çështjen e vizave. Sa i përket Francës, ato [vizat] janë hequr sepse ne respektojmë fjalën e dhënë. E sot, fjala nuk po mbahet. Pres një angazhim real nga këto dy autoritete [Kosova dhe Serbia] që të ecin përpara në javët e ardhshme. Ky është vetë kushti për paqe në gjithë rajonin”, deklaroi Macron.
Nga disa media në Kosovë dhe Shqipëri është raportuar se Macroni ka deklaruar në Tiranë se Franca ka suspenduar vendimin për liberalizimin e vizave.
Agjencia franceze e lajmeve, AFP, lidhur me deklaratën e Macronit në Tiranë për vizat, tha se me këtë “ai e ka kërcënuar Kosovën me zhbërjen e vendimit të vizave”.
Zbatimi i vendimit për liberalizimin e vizave për Kosovën pritet të hyjë në fuqi më 1 janar 2024.
Macron foli për vizat në Tiranë duke e ndërlidhur situatën politike mes Kosovës dhe Serbisë.
Presidenti francez tha se ka ndjekur rritjen e tensioneve mes Kosovës dhe Serbisë dhe kërkoi që të dyja palët të ndërmarrin hapa për të shtensionuar situatën. Ai tha se është "përgjegjësi e [presidentit të Serbisë, Aleksandar] Vuçiqit t’i dënojë prerazi sulmet e 24 shtatorit, sepse kontribuon në kthimin e qetësisë në kufi". Presidenti francez iu referua sulmeve të 24 shtatorit ndaj policisë së Kosovës nga një grup i serbëve të armatosur.
"Në etapat e ardhshme ajo që presim nga autoritetet, nga të dyja palët është e thjeshtë: Riorganizimi i zgjedhjeve në komunat e banuara me shumicë serbe, pjesëmarrjen e serbëve në zgjedhje e institucione, krijimi i asociacionit të komunave serbe nga autoritetet kosovare. Pres që Vuçiqi të jetë i përgjegjshëm dhe të njëjtën gjë pres edhe nga presidentja dhe kryeministri i Kosovës”, tha Macron.
"BE-ja s'ka mekanizëm" që të zhbëjë vendimin për vizat
Rikard Jozwiak, redaktor për Evropën në Radion Evropa e Lirë në Pragë, që përqendrohet në mbulimin e temave që kanë të bëjnë me BE-në dhe NATO-n, tha se nuk ka një mekanizëm në BE që mund të zhbëjë një vendim të tillë.
“Faktikisht, ju duhet të krijoni një ligj të ri për të zhbërë atë vendim [për liberalizimin e vizave për Kosovën] dhe askush nuk e ka iniciuar një gjë të tillë. Kjo është diçka që do të duhej të kalonte nëpër të gjithë mekanizmat dhe ne jemi në muajin tetor tani dhe liberalizimi i vizave është caktuar të hyjë në fuqi më 1 janar. Pra, nëse flasim teknikisht, në aspektin politik është diçka e pamundur”, tha ai për REL-in.
Shkallët e fundit drejt liberalizimit të vizave
Jozwiak tha se pezullimi i vizave mund të nxitet bazuar në të dhëna konkrete të një sërë gjërash, zakonisht që lidhen me një numër të lartë të azilkërkuesve për shembull që vijnë nga Kosova, nëse procesi i riatdhesimit nuk funksionon...
“Ju duhet pak kohë kur keni liberalizimin e vizave në mënyrë që të inicioni pezullimin e vendimit. Nuk mund të bëhet kjo më 1 janar sepse çfarë të dhënash mund të keni? Kjo lidhet me gjëra shumë specifike për të parandaluar që njerëzit të mos e keqpërdorin liberalizimin”, theksoi ai.
Jozwiak e vlerësoi deklaratën e Macronit më shumë si një “shantazh emocional”.
Një burim diplomatik në Bruksel ka thënë se pezullimi është i mundshëm përmes procedurave në Këshillin e BE-së, duke përdorur “Rregulloren për mekanizmin e suspendimit të vizave“ të vitit 2018. Për një gjë të tillë, duhet të bëhet propozimi ose nga Komisioni Evropian ose nga ndonjë shtet anëtar. Pastaj vendet anëtare në Këshill mund të marrin vendimin për suspendimin eventual.
“Franca, e as ndonjë shtet tjetër anëtar i BE-së, për momentin nuk e ka propozuar suspendimin e vizave për Kosovën apo për Serbinë. Por, nëse do të ketë interes politik, ajo këtë mund edhe ta bëjë“, ka thënë një burim i Bashkimit Evropian.
Janë katër skenarë kur Mekanizmi i pezullimit të vizave do të aktivizohej:
1. Në rast të rritjes së konsiderueshme - mbi 50% - të migrimit të parregullt.
2. Në rast të rritjes së konsiderueshme - mbi 50% - të kërkesave për azil me shkallë të ulët pranimi, rreth 3-4%.
3. Në rast të rënies së bashkëpunimit për riatdhesimin e shtetasve që përjashtohen nga BE-ja, si rezultat i qëndrimit të parregullt.
4. Në rast të rrezikut të shtuar për sigurinë e shteteve anëtare të BE-së, veçanërisht për vepra penale të rënda.
Holanda, në vitin 2019, kishte kërkuar që të suspendohet liberalizimi i vizave për shtetasit e Republikës së Shqipërisë. Si arsyetim kishte përmendur rrezikun që shtetasit e Shqipërisë, të përfshirë në krimin e organizuar në Holandë, paraqesin për sigurinë kombëtare të këtij vendi. Por, Komisioni Evropian e kishte refuzuar këtë kërkesë.
