Derisa qëndroni në mes të sheshit Maqedonia të Shkupit, ju jeni të rrethuar nga pamjet dhe tingujt e grupeve turistike nga larg si: Austria, Gjermania, Spanja dhe vendet aziatike si Kina dhe Japonia.
Udhëtarët që gjejnë kohë për të vizituar Pazarin e Vjetër (Old Bazar) aty pranë -- pazari më i madh dhe më i ruajtur osman i rajonit -- shpërblehen me një udhëtim nëpër korsitë e tij dredha-dredha, dyqanet tradicionale, xhamitë dhe hamamet (banjat turke).
Vitrina e pasur e historisë që shtrihet në epokën romake, i josh turistët të qëndrojnë pak më gjatë.
Me gjithë vendet e pasura arkeologjike dhe kulturore të vendit, turistët po kalojnë më pak ditë në Maqedoninë e Veriut - një shenjë treguese se vendi po e nënvlerëson një industri potencialisht fitimprurëse turistike.
Lara, e shoqëruar nga 10 miq, qëndron mes rrezeve të diellit në sheshin plot zhurmë të Shkupit. Udhëtimi i tyre nëpër Maqedoninë e Veriut filloi me një vizitë në zonën mahnitëse të Liqenit të Ohrit, e pasuar nga një ndalesë e shkurtër në kryeqytet përpara se të niseshin për në kanionin e gjelbëruar të Matkës. Turneu i tyre gjatë tri ditësh ofron një vështrim të vogël në trashëgiminë e pasur dhe bukurinë natyrore të vendit.
"Natyra është e mrekullueshme. E vetmja gjë që nuk më pëlqen është të shoh kaq shumë qen në rrugë sepse ndihem shumë keq për ta", tha ajo.
Më shumë turistë, qëndrime më të shkurtra
Pavarësisht rritjes së numrit të turistëve, Maqedonia e Veriut përballet me sfida të vazhdueshme, duke përfshirë akomodimin, transportin dhe infrastrukturën e papërshtatshme.
Këto mangësi kontribuojnë në tendencën e uljes së qëndrimeve më të gjata të turistëve dhe nënvizojnë nevojën për një reformë gjithëpërfshirëse.
Udhërrëfyesi turistik Zoran Stavrevski thotë se ka një çështje tjetër: llojin e turistëve që po ndjek vendi.
“Kam përshtypjen se shteti fokusohet tek operatorët e huaj që sjellin grupe të organizuara turistësh nga vendet e tyre”, thotë Stavrevski.
Udhëtarët që dëshirojnë të planifikojnë të largohen shpejt ose vetëm ta kalojnë vendin, si individë apo çifte, nuk ndihmohen nga sektori i turizmit, shton ai.
Stavrevski përmend gjithashtu rritjen e fluturimeve të linjave ajrore që hyjnë dhe dalin nga Shqipëria dhe Bullgaria e afërt, e që janë më shumë se dyfishi i fluturimeve që realizohen nga Maqedonia e Veriut.
“Duket se jemi të kënaqur me mbledhjen e thërrimeve”, shton ai.
Vend i bukur, por ku janë tualetet?
Spase Perovski, drejtor i Institucionit Kombëtar Stobi, thekson problemin më të madh, me të cilin përballen shumë prej vendeve të rëndësishme kulturore dhe arkeologjike të Maqedonisë së Veriut - infrastrukturën e pamjaftueshme për t'i mbështetur ato.
"Ndërsa turistët vizitojnë vendet tona, infrastruktura jonë aktuale është e mangët për të përmbushur nevojat e tyre", thotë ai.
“Është e nevojshme të miratohet një plan urbanistik i përgjithshëm për të ndërtuar hotele, muze, dhe gjithçka tjetër që nevojitet”, para se ta pranojmë që “Ne jemi pak vonë për këtë”.
Vetëm 30 mijë euro për promovimin e turizmit
Mesatarja e qëndrimit të vizitorëve të huaj në vend është 1.9 netë, sipas të dhënave zyrtare të Agjencisë së Promovimit dhe Mbështetjes së Turizmit (APPT). Kjo është një rënie nga viti 2021, kur mesatarja e qëndrimit ishte 2.3 netë.
Sipas Jasmina Laskarovskas, drejtoreshë e APPT-së, Qeveria duhet të bëjë një sërë përmirësimesh për të tërhequr dhe mbajtur turistët.
Ajo beson se kur të ketë më shumë opsione akomodimi, objekte publike dhe fushata marketingu për të tërhequr turistët, do të rritet edhe numri edhe kohëzgjatja e qëndrimit të vizitorëve.
"Në vitet e fundit kemi bërë shumë pak. Duhet të ketë më shumë akomodim dhe objekte publike", thotë Laskarovska.
Me buxhetin total të APPT-së prej 2.58 milionë eurosh, vetëm 30.000 euro (32.000 dollarë) përdoren për promovimin e turizmit - një rënie prej 25 për qind. Përveç kësaj, agjencia praktikisht nuk ka asnjë bashkëpunim me komunat e vendit, me të cilat duhet të punojë.
Të ardhurat nga turizmi
APPT-ja raporton se në vitin 2023 qarkullimi i turizmit në Maqedoninë e Veriut solli 598 milionë dollarë, një rritje prej 25 për qind krahasuar me vitin e kaluar.
Kryetari i Odave Tregtare të Maqedonisë së Veriut, Arkan Kerim, pohon se shteti ka potencial për të rritur industrinë e tij të turizmit në mbi 1 miliard dollarë në vit nëse e kontrollon atë në mënyrë më efektive.
“Që të kemi zhvillim të mjaftueshëm, duhet të kemi vullnet politik”, konsideron ai.
Kerim shton se kryeministri i ardhshëm duhet ta kuptojë rëndësinë e turizmit.
“Duhet të krijojmë një Ministri të Turizmit dhe t'i japim autoritet që të investojë në turizëm”, thotë ai.
Me caktimin e Shkupit si Kryeqytet Evropian i Kulturës në vitin 2028, lindin pyetje në lidhje me gatishmërinë e qytetit për të akomoduar fluksin e parashikuar prej 2 milionë deri në 3 milionë mysafirë në një qytet që vitin e kaluar priti afërsisht 376.000 turistë.
“Ku do t'i akomodojmë ata mysafirë, sepse edhe tani kemi vështirësi me akomodimin”, shprehet Kerim.
Pa strategji
Pavarësisht përfitimeve të mundshme financiare nga turizmi, Maqedonia e Veriut ende nuk ka zhvilluar një strategji të re turistike që nga viti 2021. Aktualisht, Ministria e Ekonomisë është duke zhvilluar një plan të ri që do të theksojë turizmin aktiv, eko-miqësor, rural, turizmin me banja dhe atë kulturor.
Ndonëse shumica e turistëve vijnë nga vendet fqinje, përpjekjet për të tërhequr një gamë më të larmishme vizitorësh janë vendimtare për rritjen e qëndrueshme të industrisë.
Për një turist nga Kurdistani, i impresionuar me malet e bukura dhe vendet e pasura arkitekturore të vendit, mungesa e informacionit turistik ishte një befasi zhgënjyese.
"Nëse do të kishte një aplikacion ose një faqe interneti për turistët, do të ishte shumë e dobishme", shprehet ai.
