Pas një shekulli të evolucionit artistik në Lindjen e Mesme, arti i famshëm i qeramikës së armenianëve nga Jerusalemi, për herë të parë do të prodhohet edhe në Armeni.
Është faltorja më e vjetër në botën islamike, e ndërtuar në vendin më të shenjtë të judaizmit. Por, në vitin 1919, kur tjegullat në Kupolën e Shkëmbit filluan të dëmtohen, u dërguan armenë të krishterë për ta riparuar tempullin.
Kupola e Shkëmbit në qytetin e vjetër të Jerusalemit. Në fillim të viteve 1900, pllakat nga faltorja "po binin vazhdimisht nga muret dhe mund të gjendeshin shpesh në shitje në qytet", sipas autoriteteve britanike të asaj kohe.
Sunduesit britanikë të Palestinës, atë kohë kërkuan zejtarë etnikë armenë nga Kutahya, Turqia e sotme perëndimore, të cilët kishin përfunduar në Lindjen e Mesme pasi u kishin mbijetuar vrasjeve dhe dëbimeve masive, që njihen ndryshe si gjenocidi armen.
Armenët janë lavdëruar për punën e tyre dhe artin e qeramikës, por teksa financimi për restaurimin e Kupolës së Shkëmbit filloi të zbehej, dhe ankesat e krishterëve armenë që punonin në një faltore islame u shtuan, puna e tyre për restaurimin u ndal për disa vjet.
Artizanët nga punishtja Dome of the Rock Tilles duke tharë qeramikë në Jerusalem në fillim të viteve 1920. Kompania ishte një nga dy të tilla të krijuara nga armenët etnikë që u sollën në Palestinë nga britanikët.
Artistët armenë u shkëputën dhe krijuan dy punëtori të veçanta të pllakave dhe pikturës së qeramikës në Jerusalem në vitin 1922. Për shkak se ata nuk u nënshtroheshin më kufijve të vendosur nga administrata osmane, emigrantët gradualisht krijuan stilin e tyre krijues, duke marrë frymëzim nga traditat persiane dhe islame.
Jeta e egër dhe peizazhi i vendit të tyre të zgjedhur shërbyen si burime kryesore frymëzimi.
Një grua duke pikturuar një vazo në punëtorinë Dome of the Rock Tiles, në fillim të viteve 1920. Kompania drejtohej nga përpunuesi i qeramikës David Ohannessian, një armen etnik.
Në ditët e sotme disa punishte qeramike funksionojnë brenda lagjes armene të Jerusalemit dhe veprat e veçanta të artit u dhurohen pjesëtarëve të familjeve mbretërore dhe presidentëve që vizitojnë, si dhe eksportohen në mbarë botën.
Një mural me pllaka të punuara nga Marie Balian, në lagjen armene të Jerusalemit.
Qeramika armene nga Jerusalemi u ekspozua në Muzeun Smithsonian në Uashington, DC për disa muaj në vitin 1992. Një nga mjeshtret e formës së re të artit, Marie Balian, pikturoi shumicën e artit të ekspozuar.
Qeramika armene e Jerusalemit është gjithashtu e ekspozuar në një sërë muzesh të tjerë, duke përfshirë Muzeun"Victoria" dhe "Albert" në Britani të Madhe.
Setrag Balian, piktor i enëve të qeramikës.
“Ky art është bërë simbol i Jerusalemit”, tha Setrag Balian për Radion Evropa e Lirë, nga brenda fabrikës në pronësi të familjes së tij, Qeramika Baliane Armene e Jerusalemit, e themeluar nga stërgjyshi i tij një shekull më parë, dhe të cilën ai tani e menaxhon.
Detaje të një murali nga pllaka të qeramikës brenda fabrikës së Balianëve.
Fabrika Balian është një nga bizneset më të vjetra që operon vazhdimisht në Jerusalem, por familja tani eksporton pjesën më të madhe të punës në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Pllakat blu dhe të bardha të krijuara në Jerusalem janë një pamje e zakonshme përgjatë vijave ujore të pishinave të pasura kaliforniane.
Balian suksesin ia atribuon gjyshes së tij, Marie, që e ngriti qeramikën e Jerusalemit në një nivel artistik, që "mund ta dëgjosh ujin që rrjedh e ta ndiesh erën". Ai thotë, qeramika e bërë në Perandorinë Osmane nga armenët etnikë kishte përdorur motive relativisht të përsëritura dhe statike dhe skena biblike.
Murale në pritje të dorëzimit te klientët brenda fabrikës së qeramikës së familjes Balian.
Familja Balian do të bëhet përpunuesja e parë armene e qeramikës armene të Jerusalemit që "do të kthehet" në Armeni. Balian nuk dha një afat kohor, por tha se familja është në fazat e hershme të planifikimit të një “fabrike, muzeu dhe kafeneje, të gjitha në një”, që do të hapet në Ashtarak, në veriperëndim të Jerevanit.
Pllaka qeramike jashtë një shtëpie banimi në lagjen armene të Jerusalemit. Armenët kanë pasur një prani në qytetin e vjetër të Jerusalemit që daton nga shekulli i katërt.
"Kthimi" i synuar i formës së artit në Armeni do të jetë një përzirje mes të huajës dhe vendases, tha për Radion Evropa e Lirë ish-gazetari armeno-izraelit, Artiom Chernamorian.
"Nuk mund të gjesh diçka si [qeramika armene e Jerusalemit] në Republikën Armene sot", tha ai.
Një pjatë e pikturuar pjesërisht në punishten Balian.
Balian thotë se disa punëtori që imitojnë punimin e qeramikës, janë përhapur kohëve të fundit në Armeni, por pajtohet që arti do të jetë diçka e re kur të mbërrijë në Kaukaz.
"Kjo nuk është kultura 'jonë' [armene]", thotë ai. "Është më shumë armene-jerusaleme, sesa armene".