Personat që vuajnë nga sindroma Dawn, me këmbëngulësi kërkojnë të ndërpritet diskriminimi që u bëhet në shumë segmente të shoqërisë në Kosovë. Leonora Shabani, e cila vetë është nënë e një fëmije me këtë sindromë, udhëheq organizatën ”Dawn Sindrom Kosova”.
“Sindroma Dawn, sidomos pas luftës në Kosovë, është rritur për 60 për qind. Sipas statistikave tona që i kemi, çdo ditë është duke u përhapur. Po t’u jepet mundësia, shumë lehtë mund të inkuadrohen në shoqëri. Duhet pasur më shumë trajnime për këtë kategori”, thotë Leonora Shabani.
Ajo thotë se asnjë student i pedagogjisë speciale nuk ka pasur trajnim se si t’i qaset një fëmije që vuan nga kjo sindromë.
Integrimi i tyre në sistemin e arsimit është sfidë më vete. Sipas zonjës Shabani, rrjedhën e integrimit të këtyre fëmijëve e përcaktojnë dy vjetët e parë në shkollë.
“Këta integrohen në shoqëri, nëse u jepet mundësia. Por, deri tash, janë raste të rralla, sepse shoqëria nuk u është ofruar, përveç prindërve që mundohen të bëjnë maksimumin për fëmijët e tyre”, shprehet Shabani.
Shemsije Maloku, gjithashtu nënë e një fëmije me sindromën Dawn, thotë se është e lumtur që vajza e saj po tregon përparime.
“Po punoj me vajzën shumë. Ëndrra ime jetësore është që ta dërgoj në shkollë, jo në shkollë speciale, por si gjithë fëmijët tjerë. Punoj shumë me të dhe ka arritur shumë, është pothuajse si fëmijët normalë”, thotë Maloku.
Por, sa janë të gatshme shkollat t’i pranojnë këta fëmijë?
Sipas drejtoreshës së Shkollës Fillore “Ismail Qemaili”, Hysnie Jasiqi, kjo kategori e fëmijëve nuk është e kyçur shumë në shkollat publike.
“Me sindromë të Dawn- it është vetëm një fëmijë. Këtë kërkesë e kemi pasur, këtë e kemi realizuar. Nëse ne jemi shkollë gjithëpërfshirëse, edhe në të ardhmen do të kemi kërkesa. Patjetër se do t’i përfshijmë edhe ata në shkollimin e rregullt”, thotë Jasiqi.
Ndërkaq, psikologja Anduena Arrni thotë se kjo sëmundje shkaktohet nga anomalitë kromozomike dhe si e tillë shkakton ngecje mendore.
“Fëmijët me sindromën Dawn janë me prapambetje mendore. Këta fëmijë janë shumë pak ose fare të inkuadruar në shoqëri. Kjo ndodh në pjesët rurale, ku edhe vetë prindërit ndihen inferiorë që e kanë një fëmijë me sindromën Dawn në familje - gjë që çon deri tek izolimi i këtyre fëmijëve".
"Por, edhe prindërit që janë më shumë të vetëdijesuar në lidhje me këtë sindromë, nuk e kanë qasjen e duhur, sepse kjo qasje mungon nga ana institucionale”, thekson Arrni.
Meqë në shkollat speciale nuk ka mësuese të trajnuara për këta fëmijë, thotë Arrni, ata kryesisht shkojnë në shkolla të zakonshme.
Në anën tjetër, Lulavere Kadriu, zyrtare në Ministrinë e Arsimit për fëmijët me sindromën Dawn, thotë se në Kosovë ekzistojnë 7 shkolla speciale, 70 klasë të bashkëngjitura dhe 3 shkolla gjithëpërfshirëse.
“Ministria e Arsimit për fëmijët me nevoja të veçanta siguron transport edhe mbështetje financiare të mjeteve mësimore. Këtë vit kemi shënuar një rritje të përfshirjes së këtyre fëmijëve”.
“Ne kemi bashkëpunim edhe me organizatën ‘Dawn Sindrom Kosova’, që ka të bëjë me përfshirjen e tyre që nga niveli parashkollor e deri në nivelet tjera të edukimit”, thotë Kadriu.
Sipas saj, sistemi i Ministrisë së Arsimit, fëmijët me sindromën Dawn nuk i kategorizon sipas kategorive të dëmtimit dhe mësimdhënësit nuk janë të trajnuar vetëm për fëmijët në fjalë.
Mësimdhënësit, thotë ajo, janë të aftësuar për gjithë metodologjinë e mësimdhënies, duke u nisur nga parimi i përfshirjes dhe jo përjashtimit.
Sindroma Dawn është një nga çrregullimet më të zakonshme që vepron në një në 750 lindje dhe predispozitat më të mëdha i kanë nënat mbi 35 vjeçe.
“Sindroma Dawn, sidomos pas luftës në Kosovë, është rritur për 60 për qind. Sipas statistikave tona që i kemi, çdo ditë është duke u përhapur. Po t’u jepet mundësia, shumë lehtë mund të inkuadrohen në shoqëri. Duhet pasur më shumë trajnime për këtë kategori”, thotë Leonora Shabani.
Ajo thotë se asnjë student i pedagogjisë speciale nuk ka pasur trajnim se si t’i qaset një fëmije që vuan nga kjo sindromë.
Integrimi i tyre në sistemin e arsimit është sfidë më vete. Sipas zonjës Shabani, rrjedhën e integrimit të këtyre fëmijëve e përcaktojnë dy vjetët e parë në shkollë.
“Këta integrohen në shoqëri, nëse u jepet mundësia. Por, deri tash, janë raste të rralla, sepse shoqëria nuk u është ofruar, përveç prindërve që mundohen të bëjnë maksimumin për fëmijët e tyre”, shprehet Shabani.
Shemsije Maloku, gjithashtu nënë e një fëmije me sindromën Dawn, thotë se është e lumtur që vajza e saj po tregon përparime.
“Po punoj me vajzën shumë. Ëndrra ime jetësore është që ta dërgoj në shkollë, jo në shkollë speciale, por si gjithë fëmijët tjerë. Punoj shumë me të dhe ka arritur shumë, është pothuajse si fëmijët normalë”, thotë Maloku.
Por, sa janë të gatshme shkollat t’i pranojnë këta fëmijë?
Sipas drejtoreshës së Shkollës Fillore “Ismail Qemaili”, Hysnie Jasiqi, kjo kategori e fëmijëve nuk është e kyçur shumë në shkollat publike.
“Me sindromë të Dawn- it është vetëm një fëmijë. Këtë kërkesë e kemi pasur, këtë e kemi realizuar. Nëse ne jemi shkollë gjithëpërfshirëse, edhe në të ardhmen do të kemi kërkesa. Patjetër se do t’i përfshijmë edhe ata në shkollimin e rregullt”, thotë Jasiqi.
Ndërkaq, psikologja Anduena Arrni thotë se kjo sëmundje shkaktohet nga anomalitë kromozomike dhe si e tillë shkakton ngecje mendore.
“Fëmijët me sindromën Dawn janë me prapambetje mendore. Këta fëmijë janë shumë pak ose fare të inkuadruar në shoqëri. Kjo ndodh në pjesët rurale, ku edhe vetë prindërit ndihen inferiorë që e kanë një fëmijë me sindromën Dawn në familje - gjë që çon deri tek izolimi i këtyre fëmijëve".
"Por, edhe prindërit që janë më shumë të vetëdijesuar në lidhje me këtë sindromë, nuk e kanë qasjen e duhur, sepse kjo qasje mungon nga ana institucionale”, thekson Arrni.
Meqë në shkollat speciale nuk ka mësuese të trajnuara për këta fëmijë, thotë Arrni, ata kryesisht shkojnë në shkolla të zakonshme.
Në anën tjetër, Lulavere Kadriu, zyrtare në Ministrinë e Arsimit për fëmijët me sindromën Dawn, thotë se në Kosovë ekzistojnë 7 shkolla speciale, 70 klasë të bashkëngjitura dhe 3 shkolla gjithëpërfshirëse.
“Ministria e Arsimit për fëmijët me nevoja të veçanta siguron transport edhe mbështetje financiare të mjeteve mësimore. Këtë vit kemi shënuar një rritje të përfshirjes së këtyre fëmijëve”.
“Ne kemi bashkëpunim edhe me organizatën ‘Dawn Sindrom Kosova’, që ka të bëjë me përfshirjen e tyre që nga niveli parashkollor e deri në nivelet tjera të edukimit”, thotë Kadriu.
Sipas saj, sistemi i Ministrisë së Arsimit, fëmijët me sindromën Dawn nuk i kategorizon sipas kategorive të dëmtimit dhe mësimdhënësit nuk janë të trajnuar vetëm për fëmijët në fjalë.
Mësimdhënësit, thotë ajo, janë të aftësuar për gjithë metodologjinë e mësimdhënies, duke u nisur nga parimi i përfshirjes dhe jo përjashtimit.
Sindroma Dawn është një nga çrregullimet më të zakonshme që vepron në një në 750 lindje dhe predispozitat më të mëdha i kanë nënat mbi 35 vjeçe.
